Ağaçlarda göz aşısı nasıl uygulanır ve nelere dikkat edilmelidir?

Göz aşısı, bir bitkinin (anaç) üzerine başka bir bitkinin (kalem) tek bir gözünü (tomurcuk) yerleştirerek yapılan bir aşılama yöntemidir. Genellikle meyve ağaçları, süs bitkileri ve asmalarda kullanılır. Bu yöntem, bitkilerin çoğaltılması, ıslah edilmesi veya hastalıklara dayanıklı hale getirilmesi amacıyla uygulanır. Göz aşısı, T-aşısı veya yama göz aşısı gibi çeşitli şekillerde yapılabilir, ancak temel prensip aynıdır: anaç ve kalem arasında başarılı bir kaynaşma sağlamak.

Göz aşısı uygulaması adım adım aşağıdaki gibi yapılır:

• Doğru zamanı seçin: Göz aşısı genellikle ilkbahar veya yaz aylarında, bitkilerin aktif büyüme döneminde yapılır. İlkbahar aşıları "sürgün göz aşısı", yaz aşıları ise "durgun göz aşısı" olarak adlandırılır. Zamanlama, bitki türüne ve bölge iklimine göre değişebilir.
• Anaç ve kalem hazırlayın: Anaç olarak kullanılacak bitki sağlıklı ve uygun kalınlıkta (genellikle 1-2 cm çapında) olmalıdır. Kalem, istenen özelliklere sahip bir bitkiden alınmalı ve üzerinde iyi gelişmiş, sağlıklı bir göz (tomurcuk) bulunmalıdır. Kalemler taze kesilmeli ve kurumaları önlenmelidir.
• Aşı bıçağı kullanın: Keskin ve temiz bir aşı bıçağı kullanarak, anacın kabuğuna T şeklinde bir kesi yapın. Kesinin dikey kısmı yaklaşık 2-3 cm, yatay kısmı ise 1 cm uzunluğunda olmalıdır. Kabuğu hafifçe kaldırarak gözün yerleştirileceği bölgeyi hazırlayın.
• Gözü kesin ve yerleştirin: Kalemden, gözün altında ve üstünde biraz kabuk ve odun dokusu içerecek şekilde bir göz kesimi yapın. Bu gözü, anacın hazırlanan T kesisine dikkatlice yerleştirin, gözün dışarıya bakmasına özen gösterin. Gözün anaca tam temas ettiğinden emin olun.
• Bağlama işlemi: Gözü yerinde sabitlemek için aşı bandı veya rafya gibi esnek bir malzeme kullanarak anacın etrafını sıkıca sarın. Bağlama, gözün hava almasını engellemeyecek şekilde yapılmalıdır. Gözün kendisi açıkta kalabilir, ancak çevresindeki alan iyice kapatılmalıdır.
• Son kontroller: Aşıdan sonra, anaç bitkiyi düzenli sulayın ve gübreleyerek stresi azaltın. Aşı bölgesini aşırı güneş veya rüzgardan koruyun. Bağları, 2-4 hafta sonra gözün kaynaştığını gördüğünüzde çıkarın.

Göz aşısında başarı oranını artırmak için aşağıdaki noktalara dikkat edin:

• Temizlik ve hijyen: Aşı bıçağı ve diğer aletler sterilize edilmelidir; bu, hastalık bulaşma riskini azaltır. Aşı öncesi ellerinizi yıkayın veya eldiven kullanın.
• Zamanlama önemlidir: Aşının mevsimine ve bitkinin fizyolojik durumuna uygun olarak yapılması gerekir. Örneğin, yaz aşıları için havanın serin ve nemli olduğu sabah saatleri tercih edilmelidir.
• Doğru göz seçimi: Kalemden alınan göz, olgun ve sağlıklı olmalıdır. Zayıf veya hastalıklı gözler kullanılmamalıdır. Gözün anaca tam oturması, kaynaşma için kritiktir.
• Bağlama tekniği: Aşı bandı çok sıkı veya çok gevşek olmamalıdır. Sıkı bağlama, gözün gelişimini engelleyebilir; gevşek bağlama ise kaynaşmayı önleyebilir. Aşı bandının zamanında çıkarılması, bitkinin büyümesine izin verir.
• Çevre koşulları: Aşı sonrası bitkiyi uygun sulama ve gübreleme ile destekleyin. Aşırı sıcak, soğuk veya kuraklık gibi stres faktörlerinden kaçının. Gerekirse, aşı bölgesini geçici olarak gölgeleyin.
• Takip ve bakım: Aşıdan sonra, gözün yeşermesini ve büyümesini izleyin. Başarısız aşılar tekrarlanabilir. Anaç üzerinde istenmeyen sürgünler varsa, bunları temizleyerek aşı gözünün daha iyi beslenmesini sağlayın.

Göz aşısı, doğru teknik ve dikkatle uygulandığında yüksek başarı oranına sahiptir. Pratik yaparak deneyim kazanmak, bu süreci kolaylaştıracaktır. Unutmayın, her bitki türü için küçük farklılıklar olabilir, bu nedenle özel ihtiyaçları araştırmak faydalı olacaktır.