Şeftali göz aşısı nasıl uygulanır, hangi teknikler vardır?

Şeftali göz aşısı, meyve ağaçlarının çoğaltılmasında yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu teknik, bir şeftali ağacının (anaç) üzerine, başka bir şeftali çeşidinden alınan bir gözün (kalem) yerleştirilmesiyle uygulanır. Amaç, istenilen özelliklere sahip (örneğin, lezzetli meyve veren veya hastalıklara dayanıklı) bir çeşidin, güçlü bir anaç üzerinde büyümesini sağlamaktır. Göz aşısı, özellikle şeftali gibi taş çekirdekli meyve ağaçlarında başarılı sonuçlar verir, çünkü bu yöntemle ağaçlar daha hızlı meyve vermeye başlar ve genetik özellikler korunur. Genellikle ilkbahar veya yaz aylarında, ağacın aktif büyüme döneminde yapılır, böylece gözün tutma şansı artar. Bu işlem, bahçıvanlar ve çiftçiler arasında popülerdir, çünkü ucuz, basit ve etkilidir.

Göz aşısı uygulamadan önce, doğru malzemeleri hazırlamak önemlidir. İşte temel gereksinimler:

• Keskin bir aşı bıçağı veya budama makası: Temiz ve sterilize edilmiş olmalı, keskin kenarlı olması gözün zarar görmesini önler.
• Anaç ağaç: Gözün yerleştirileceği sağlıklı ve genç şeftali ağacı; genellikle 1-2 yaşında olmalıdır.
• Kalem dalı: İstenilen şeftali çeşidinden alınan, olgunlaşmış ve tomurcuklu (gözlü) bir dal; taze ve hastalıksız olması kritiktir.
• Aşı bağı veya şeridi: Gözü sabitlemek için kullanılan esnek malzeme, genellikle lastik veya özel aşı bantları tercih edilir.
• Koruyucu macun veya aşı mumu: Kesik bölgeleri hastalık ve nemden korumak için uygulanır.
• Dezenfektan: Aletleri temizlemek için kullanılır, bulaşıcı hastalıkları önlemeye yardımcı olur.

Bu malzemeleri önceden hazırlamak, aşılama sürecini daha verimli hale getirir ve başarı oranını artırır.

Göz aşısı yapmak için belirli adımları takip etmek gerekir. İşte temel süreç:

• Hazırlık: Önce anaç ağacı seçin ve aşı bıçağını dezenfekte edin. Kalem dalını, sağlıklı bir şeftali ağacından, üzerinde tomurcuk bulunan bir kısımdan kesin. Dalı nemli bir bezle sararak kurumasını önleyin.
• Gözün Alınması: Kalem dalından bir göz (tomurcuk) kesin. Bunun için, bıçağı tomurcuğun yaklaşık 1-2 cm altına batırın ve yukarı doğru kaydırarak, ince bir kabuk parçasıyla birlikte gözü çıkarın. Gözün altında hafif bir odun dokusu kalabilir, ancak mümkünse sadece kabuk ve tomurcuk olmalıdır.
• Anaç Üzerinde Kesik Açma: Anaç ağacın gövdesinde, tercihen topraktan 15-30 cm yüksekte, "T" şeklinde bir kesik yapın. Önce yatay bir çizgi (yaklaşık 1 cm), sonra dikey bir çizgi (2-3 cm) çizin ve kabuğu hafifçe kaldırarak bir kapak oluşturun.
• Gözün Yerleştirilmesi: Aldığınız gözü, anaçtaki "T" kesiğinin altına yerleştirin. Gözün tomurcuk kısmı dışarı bakacak şekilde, kabuğun altına sıkıca oturtun. Gözün anaçla temas ettiğinden emin olun.
• Sabitleme ve Koruma: Aşı bağı veya şeridi kullanarak, gözü anaç üzerine sıkıca sarın. Bu, gözün kaymasını önler ve nemi korur. Ardından, kesik bölgelere aşı mumu sürerek hastalık ve kurumayı engelleyin.
• Bakım: Aşıdan sonra, anaç ağacı düzenli sulayın ve gübreleyin. Yaklaşık 2-4 hafta sonra, gözün yeşermeye başladığını kontrol edin. Başarılı olduğunda, aşı bağını çıkarın ve yeni sürgünlerin büyümesine izin verin.

Bu adımları dikkatle uygulamak, göz aşısının tutma olasılığını yükseltir.

Şeftali göz aşısında farklı teknikler kullanılabilir; her biri belirli koşullara uygun olabilir. İşte yaygın yöntemler:

• T Göz Aşısı: En yaygın tekniktir; anaç üzerine "T" şeklinde kesik açılarak uygulanır. İlkbahar veya yaz aylarında, ağacın kabuğunun kolay soyulduğu dönemde yapılır. Basit ve hızlı olduğu için tercih edilir.
• Yama Göz Aşısı: Bu yöntemde, anaç üzerinden dikdörtgen bir kabuk parçası çıkarılır ve aynı boyutta bir göz yaması yerleştirilir. Özellikle kabuğu kalın ağaçlarda daha etkilidir, ancak daha fazla beceri gerektirir.
• Çip Göz Aşısı: Küçük bir "çip" (yonga) şeklinde gözün anaça yerleştirildiği bir tekniktir; genellikle daha az popülerdir, ancak düşük sıcaklıklarda bile uygulanabilir.

Bu teknikler arasında seçim yaparken, ağacın yaşı, mevsim ve kişisel deneyim gibi faktörleri göz önünde bulundurun. Örneğin, T göz aşısı yeni başlayanlar için idealken, yama göz aşısı daha deneyimli bahçıvanlara uygun olabilir.

Göz aşısının başarısı için bazı önemli noktalar vardır:

• Zamanlama: Şeftali göz aşısı için en uygun zaman, ilkbahar sonu veya yaz başıdır; bu dönemde ağaçlar aktif büyür ve kabuk kolay soyulur. Aşırı sıcak veya soğuk havalardan kaçının.
• Hijyen: Aletleri ve ellerinizi dezenfekte edin, hastalık bulaşmasını önlemek için kalem dalını temiz kaynaktan alın.
• Göz Seçimi: Kalem dalındaki gözlerin tomurcuklanmış ve canlı olmasına dikkat edin; solmuş veya hastalıklı gözler kullanmayın.
• Sabır ve İzleme: Aşıdan sonra, gözün tutup tutmadığını düzenli olarak kontrol edin; başarısız olursa, mevsim uygunsa tekrar deneyin.

Bu ipuçları, şeftali göz aşısının daha verimli olmasını sağlar ve uzun vadede sağlıklı ağaçlar yetiştirmenize yardımcı olur.