Tiroid göz büyümesi nedir ve nasıl tedavi edilir?

Tiroid göz büyümesi, genellikle Graves hastalığına bağlı olarak gelişen, göz çevresindeki dokuların iltihaplanması ve şişmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Graves hastalığı, tiroid bezinin aşırı çalışmasına (hipertiroidi) neden olan otoimmün bir bozukluktur. Bu durumda, bağışıklık sistemi tiroid bezine ve göz çevresindeki dokulara saldırarak iltihaba yol açar. Tiroid göz büyümesi, gözlerin dışarı doğru çıkması (proptozis), göz kapaklarının geri çekilmesi, gözlerde kuruluk, kızarıklık, çift görme ve nadiren görme kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir. Hastalık, genellikle tiroid fonksiyon bozukluklarıyla ilişkili olmakla birlikte, bazen tiroid hormon seviyeleri normal olan kişilerde de görülebilir.

Tiroid göz büyümesinin temel nedeni, otoimmün bir reaksiyondur. Bağışıklık sistemi, tiroid bezini ve göz çevresindeki dokuları hedef alan antikorlar üretir. Bu antikorlar, göz kaslarında ve yağ dokusunda iltihaba neden olarak şişme ve büyümeye yol açar. Risk faktörleri şunları içerir:

• Graves hastalığı tanısı almış olmak.
• Sigara kullanımı, hastalığın şiddetini artıran önemli bir risk faktörüdür.
• Kadın olmak, hastalığın daha sık görülmesine neden olur, ancak erkeklerde daha şiddetli seyredebilir.
• Ailede tiroid veya otoimmün hastalık öyküsü bulunması.
• Radyoaktif iyot tedavisi gibi tiroid tedavileri, hastalığı tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.

Hastalığın belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve genellikle aşamalı olarak ilerler. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Gözlerin dışarı doğru çıkması (proptozis).
• Göz kapaklarının geri çekilmesi, gözlerin daha açık görünmesine neden olur.
• Gözlerde kızarıklık, şişlik ve ağrı.
• Göz kuruluğu, batma hissi veya aşırı sulanma.
• Çift görme (diplopi) veya bulanık görme.
• Işığa hassasiyet.
• Göz hareketlerinde kısıtlılık.
• Nadiren, görme kaybı gibi ciddi komplikasyonlar.

Teşhis, genellikle bir endokrinolog veya göz hastalıkları uzmanı tarafından yapılır. Süreç şu adımları içerir:

• Fizik muayene: Gözlerin dış görünümü, hareketleri ve görme keskinliği değerlendirilir.
• Kan testleri: Tiroid hormon seviyeleri ve tiroid antikorları (TSH reseptör antikorları gibi) kontrol edilir.
• Görüntüleme yöntemleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI), göz çevresindeki dokuların durumunu değerlendirmek için kullanılır.
• Göz basıncı ölçümü: Görme sinirlerinin etkilenip etkilenmediğini anlamak için yapılır.

Tedavi, hastalığın şiddetine, belirtilere ve tiroid fonksiyonlarının durumuna göre planlanır. Amaç, iltihabı kontrol altına almak, belirtileri hafifletmek ve komplikasyonları önlemektir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

Hafif vakalarda, belirtileri yönetmek için basit önlemler yeterli olabilir:

• Göz damlaları: Suni gözyaşı damlaları, kuruluk ve tahrişi azaltmaya yardımcı olur.
• Güneş gözlüğü kullanımı: Işığa hassasiyeti ve rüzgâr tahrişini önler.
• Yatarken başın yüksekte tutulması: Gece boyunca göz çevresindeki şişliği azaltabilir.
• Sigaranın bırakılması: Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kritik öneme sahiptir.

Orta veya şiddetli belirtilerde, ilaçlar kullanılabilir:

• Kortikosteroidler: Prednizon gibi ilaçlar, iltihabı ve şişliği azaltmak için kullanılır. Genellikle ağızdan veya damar yoluyla verilir.
• İmmünosupresif ilaçlar: Bağışıklık sistemini baskılayarak iltihabı kontrol altına alır (örneğin, azatioprin).
• Rituksimab gibi biyolojik ajanlar: Şiddetli vakalarda denenebilir, ancak etkinliği tartışmalıdır.

İlaçlara yanıt vermeyen şiddetli vakalarda, düşük doz radyoterapi uygulanabilir. Bu yöntem, göz çevresindeki iltihabı azaltmaya yardımcı olur, ancak etkisi sınırlı olabilir ve yan etkileri değerlendirilmelidir.

Cerrahi, genellikle hastalık stabil hale geldikten sonra (genellikle 6-12 ay sonra) düşünülür. Ameliyat türleri şunlardır:

• Orbital dekompresyon cerrahisi: Göz yuvalarındaki basıncı azaltmak için kemik veya yağ dokusunun çıkarılmasını içerir. Şiddetli proptozis veya görme kaybı riski olan hastalarda uygulanır.
• Göz kası cerrahisi: Çift görmeyi düzeltmek için göz kaslarındaki dengesizlikler giderilir.
• Göz kapağı cerrahisi: Göz kapaklarının normal pozisyona getirilmesi için yapılır, kozmetik ve fonksiyonel iyileşme sağlar.

Tiroid göz büyümesi olan hastalarda, altta yatan tiroid bozukluğunun tedavisi önemlidir. Hipertiroidi, antitiroid ilaçlar, radyoaktif iyot veya cerrahi ile kontrol altına alınmalıdır. Radyoaktif iyot tedavisi, göz belirtilerini kötüleştirebileceğinden, bu tedavi öncesi ve sonrasında kortikosteroid kullanımı önerilebilir.

Tiroid göz büyümesi, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen bir durumdur. Belirtiler fark edildiğinde, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak önemlidir.